.jpg)
ഇന്ത്യന്‍ സിനിമയിലെ മാസ്റ്റര്‍ ഷോമാനായിരുന്ന രാജ് കപൂറിന് ഡിസംബര്‍ 14 ന് നൂറാം ജന്മവാര്‍ഷികം
ഇന്ത്യയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനും രാജ് കപൂറിന്റെ തിരജീവിതത്തിനും അഭേദ്യമായൊരു ബന്ധമുണ്ട്. കാരണം 1947ലാണ് രാജ് ആദ്യമായി നായകവേഷമണിയുന്നത്. ഹിന്ദി സിനിമയിലെ എക്കാലത്തെയും സ്വപ്‌നസുന്ദരിയായ മധുബാലയ്‌ക്കൊപ്പം നായകനായി കിദാര്‍ ശര്‍മ്മ സംവിധാനം ചെയ്ത നീല്‍കമലിലൂടെ. പത്താം വയസില്‍ ഇങ്ക്വിലാബ് എന്ന സിനിമയില്‍ ബാലതാരമായി അരങ്ങേറി, ഒരു വ്യാഴവട്ടത്തെ ചെറുവേഷങ്ങള്‍ക്കും പിന്നണിപ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍ക്കും ശേഷമായിരുന്നു അത്. പിന്നീട്, ഇന്ത്യയിലെ ഏക്കാലത്തെയും ഏറ്റവുമധികം സ്വാധീനശക്തിയുള്ള മാസ്റ്റര്‍ ഷോമാനായ നടനും സംവിധായകനും നിര്‍മ്മാതാവുമെന്ന അചഞ്ചല സിംഹാസനത്തിലേക്കുള്ള താരോദയം.
ഇന്ത്യന്‍ സിനിമ കണ്ട ഏറ്റവും വലിയ ചലച്ചിത്രകുടുംബമാണ് കപൂര്‍ ഖാന്ധാന്‍ അഥവാ കപൂര്‍ കുടുംബം. പെഷാവറില്‍ നിന്ന് മുംബൈയിലെത്തി ചലച്ചിത്ര-നാടകപ്രവര്‍ത്തകനായി പേരെടുത്ത പൃഥ്വിരാജ് കപൂറിന്റെ രണ്ടാം തലമുറയില്‍ രാജ്കപൂറും ഷമ്മി കപൂറുമാണ് തിരവിഗ്രഹങ്ങളായിത്തീര്‍ന്നത്. പൃഥ്വിയുടെയും രാംസരണിയുടെയും ആറു മക്കളില്‍ മൂത്തതാണ് 1924 ഡിസംബര്‍ 14 ന് ജനിച്ച സൃഷ്ടി നാഥ് കപൂര്‍ എന്ന രാജ്കപൂര്‍. പൃഥ്വിരാജ് സിനിമയില്‍ ഭാഗ്യം തേടി ബോംബേയിലേക്കു വന്നപ്പോള്‍ രാജ് അമ്മയോടൊപ്പം പെഷവാറില്‍ കഴിഞ്ഞു. പിന്നീട് അമ്മയേയും കൂട്ടി അച്ഛനോടൊപ്പം. പൃഥ്വിരാജ് ജോലി ചെയ്തിരുന്ന ടൂറിങ് നാടകകമ്പനി പോകുന്നിടത്തൊക്കെയായിട്ടായിരുന്നു രാജ് കപൂറിന്റെ പഠനം. അങ്ങനെ ഡെറാഡൂണില്‍ കേണല്‍ ബ്രൗണ്‍സ് സ്‌കൂള്‍, കൊല്‍ക്കത്തയില്‍ ബംഗാളി മീഡിയം സ്‌കൂള്‍, ബോംബെയില്‍ ഒരു മറാത്തി സ്‌കൂള്‍. പിന്നെ അന്റോണിയോ ഡിസൂസ സ്‌കൂളിലുമായിട്ടായിരുന്നു വിദ്യാഭ്യാസം.
കുട്ടിക്കാലത്ത് ഗുണ്ടുമണിയായിരുന്നു സൃഷ്ടിനാഥ്. ശരീരപ്രകൃതിയുടെ പേരില്‍ അവന് ധാരാളം പരിഹാസവും അപമാനവും നേരിടേണ്ടിയും വന്നു. അരങ്ങിലും കളിക്കളത്തിലുമൊന്നും ഈ തടി കാരണം ആരും അയാളെ അടുപ്പിച്ചില്ല. ഏറെ നാള്‍ ആഗ്രഹിച്ചൊടുവില്‍ ഒരു സ്‌കൂള്‍ നാടകത്തില്‍ വന്നുപോകുന്നൊരു എക്‌സ്ട്രാ വേഷം കിട്ടിയപ്പോഴാവട്ടെ വസ്ത്രത്തില്‍ ചവിട്ടി സ്‌റ്റേജില്‍ വീണതോടെ ദുരന്തമായിത്തീര്‍ന്നു. അച്ഛനവതരിപ്പിച്ച മൃച്ഛകടികം നാടകത്തില്‍ അഞ്ചുവയസുള്ളപ്പോഴാണ് സൃഷ്ടി ആദ്യമായി അഭിനയിക്കുന്നത്.
കിദാര്‍ ശര്‍മയുടെ സംവിധാന സഹായിയായിട്ടായിരുന്നു സിനിമയ്ക്കു പിന്നിലെ രാജ് കപൂറിന്റെ അരങ്ങേറ്റം. ബോംബെ ടാക്കീസിനുവേണ്ടി അമിയ ചക്രവര്‍ത്തി സംവിധാനം ചെയ്ത ചിതത്തിലും സുശീല്‍ മജുംദാറിന്റെ ചിത്രത്തിലും സഹായിയായി. സംവിധാന സഹായിയായിരിക്കെ നിനച്ചിരിക്കാതെ പറ്റിയ വലിയൊരു പിഴയിലൂടെയാണ് നായകനായിട്ടുളള രാജിന്റെ രാശി തെളിയുന്നത്. കിദാര്‍ ശര്‍മയുടെ ചിത്രത്തില്‍ ഒരു ഷോട്ടിനു രാജ് ക്ലാപ്പടിക്കുമ്പോള്‍ മുന്നില്‍ നിന്ന നടന്റെ വയ്പ്പുതാടി ക്ലാപ്പ് ബോര്‍ഡില്‍ കുടുങ്ങി ഇളകി. ഷോട്ട് കുളമായതില്‍ അരിശപ്പെട്ട കിദാര്‍ ശര്‍മ്മ പരസ്യമായി രാജിന്റെ ചെകിട്ടത്തടിച്ചു. തന്റെ ചെയ്തിയില്‍ മനം നൊന്ത അദ്ദേഹം പിറ്റേന്ന് രാജിനെ വിളിച്ച് തന്റെ പുതിയ ചിത്രമായ നീല്‍ കമലില്‍ നായകവേഷം വാഗ്ദാനം ചെയ്യുകയായിരുന്നു! ആ വര്‍ഷംതന്നെ നാലു ചിത്രങ്ങളില്‍ അദ്ദേഹം നായകനായി. ചിറ്റോര്‍ വിജയ്, ദില്‍ കി റാണി, ജയില്‍ യാത്ര എന്നിവയാണ് മറ്റു ചിത്രങ്ങള്‍. മൂന്നു ചിത്രങ്ങളില്‍ മധുബാല നായികയായി, ഒന്നില്‍ കാമിനി കൗശലും.
നായകനായതിന്റെ തൊട്ടടുത്ത വര്‍ഷം തന്നെ, 24-ാമത്തെ വയസില്‍ രാജ് സ്വപ്‌നനഗരിയില്‍ സ്വന്തം ഫിലിം സ്റ്റുഡിയോ സ്ഥാപിച്ചു-ആര്‍ കെ ഫിലിംസ്. രണ്ടുവര്‍ഷം മുമ്പു വരെ ബോളിവുഡ്ഡിന്റെ പര്യായമായിരുന്ന ഇതിഹാസ ബ്രാന്‍ഡ്! 1949 ലാണ് തന്റെ കാലത്തെ ഏറ്റവും പ്രായം കുറഞ്ഞ സംവിധായകനായി അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആദ്യ സംവിധാനസംരംഭം-ആഗ് പുറത്തിറങ്ങുന്നത്. നര്‍ഗീസ് ദത്തായിരുന്നു നായിക.അതേവര്‍ഷം തന്നെ ഇതേ ജോഡിക്കൊപ്പം ദിലീപ്കുമാറും അണിനിരന്ന അന്ദാസ് നടനെന്ന നിലയ്ക്കുള്ള രാജിന്റെ ആദ്യ സൂപ്പര്‍ ഹിറ്റായി. നര്‍ഗീസിനൊപ്പമഭിനയിച്ച ബര്‍സാത്ത് നിര്‍മ്മാതാവെന്ന നിലയ്ക്കും സംവിധായകനെന്ന നിലയ്ക്കുമുള്ള ആദ്യ മെഗാഹിറ്റിറങ്ങുന്നതും അതേവര്‍ഷം. അങ്ങനെ നടന്‍, സംവിധായകന്‍ നിര്‍മ്മാതാവ് എന്നീ നിലകളില്‍ രാജിന്റെ പേര് സിനിമാചരിത്രത്തിലിടം നേടി. തുടര്‍ന്നു പുറത്തുവന്ന സര്‍ഗം, ദസ്താന തുടങ്ങിയവയൊക്കെ വിജയമാവര്‍ത്തിച്ചു. നര്‍ഗീസുമൊത്തഭിനയിച്ച ആവാര (1951) ഇന്ത്യന്‍ സിനിമയിലെ എക്കാലത്തെയും ഇതിഹാസ ചിത്രങ്ങളിലൊന്നായിത്തീര്‍ന്നു. ചാര്‍ളി ചാപ്‌ളിനെ അനുസ്മരിപ്പിക്കുംവിധം രാജു എന്ന ഒരു തെരുവുനായകന്റെ പ്രതിച്ഛായയില്‍ മേം ആവാരാ ഹും എന്ന പാട്ടും പാടി നടക്കുന്ന രാജിന്റെ താരബിംബം ഇന്ത്യന്‍ നായകകരതൃത്വത്തിന്റെ പര്യായമായി. ഈ സിനിമ, സോവിയറ്റ് യൂണിയന്‍, ചൈന, ടര്‍ക്കി, അഫ്ഗാനിസ്ഥാന്‍ തുടങ്ങിയ ദക്ഷിണേഷ്യന്‍ രാജ്യങ്ങളിലെല്ലാം വന്‍ തരംഗം സൃഷ്ടിച്ചു. രാജ് കപൂര്‍ അങ്ങനെ ഇന്ത്യയില്‍ നിന്നുള്ള ആദ്യ പാന്‍-ഏഷ്യന്‍ താരമായി മാറി. റഷ്യയില്‍ ഏറ്റവുമധികം ആരാധകരുള്ള ഇന്ത്യന്‍ താരവും രാജായിരുന്നു.
നര്‍ഗീസുമൊത്ത് 1955ല്‍ പുറത്തു വന്ന ശ്രീ 420 ആവാര തീര്‍ത്ത കളക്ഷന്‍ റെക്കോര്‍ഡുകളെ അതിശയിപ്പിച്ച വിജയം നേടി. അതിലെ മേര ജൂത്ത ഹൈ ജപ്പാനി രാജിന്റെ ചാപ്‌ളിനിസ്‌ക് പ്രതിച്ഛായ ഊട്ടിയുറപ്പിച്ച ഹിന്ദിയിലെ ഇതിഹാസ ഗാനങ്ങളിലൊന്നായി ലോകശ്രദ്ധ നേടി.കെ എ അബ്ബാസിന്റെ രചനയില്‍ രാജ് കപൂര്‍ അഭിനയിച്ച സിനിമകളില്‍ പലതും ഹിറ്റും മെഗാഹിറ്റുമായി.
1952 ല്‍ ഇന്ത്യയില്‍ നടന്ന ആദ്യത്തെ രാജ്യാന്തര ചലച്ചിത്രമേള രാജ്കപൂറിന്റൈ ചലച്ചിത്രസങ്കല്‍പത്തെ മാറ്റിമറിച്ചു. അതിന്റെ പ്രതിഫലനം തുടര്‍ന്നുള്ള ചിത്രങ്ങളില്‍ നമുക്ക് കാണാന്‍ പ്രതിഫലിക്കുകയും ചെയ്തു. ബൂട്ട് പോളിഷ് (1954), ശ്രീ 420 (1953), ജാഗ് തേ രഹോ (1956) എന്നീ ചിത്രങ്ങള്‍ വിദേശമേളകളിലും ശ്രദ്ധിക്കപ്പെട്ടു. ആ സ്വാധീനത്തിലാണ് സത്യജിത് റായിയെ സിനിമ ചെയ്യാന്‍ രാജ് കപൂര്‍ ക്ഷണിക്കുന്നത്. എന്നാല്‍ മാതൃഭാഷയ്ക്കു പുറത്തൊരു സിനിമ സ്വന്തം ചെയ്യാന്‍ റേ തയാറായില്ല.
65 ചിത്രങ്ങളില്‍ രാജ് കപൂര്‍ അഭിനയിച്ചു. ആര്‍.കെ സ്റ്റുഡിയോയില്‍ താന്‍ നിര്‍മിച്ച് സംവിധാനം ചെയ്ത ചിത്രങ്ങളെക്കാള്‍ നടനെന്ന നിലയ്ക്ക് അദ്ദേഹം തിളങ്ങിയത് മറ്റു സംവിധായകരുടെ നായകനായപ്പോഴാണ്. ശംഭു മിത്രയുടെ ജാഗ് തേ രഹോ, കെ എ അബ്ബാസിന്റെ അന്‍ഹോ നേ, ബസു ഭട്ടാചാര്യയുടെ ചെയ്ത തീസരി കസം എന്നീ ചിത്രങ്ങളില്‍ രാജിന്റെ പ്രകടനം അവിസ്മരണീയമായി.മക്കള്‍ക്കൊപ്പം മാത്രമല്ല പിതാവിനൊപ്പവും സഹോദരനോടൊപ്പവും തിരയിടം പങ്കിടാന്‍ ഭാഗ്യം സിദ്ധിച്ച അഭിനേതാവാണ് രാജ് കപൂര്‍. ബാലാജി പെന്ധാര്‍ക്കറുടെ വാല്മീകിയിലാണ് പൃഥിരാജ് വാല്മീകിയായി വന്നപ്പോള്‍ നാരദന്റെ വേഷം രാജ് കപൂര്‍ ചെയ്തത്. കല്‍ ആജ് ഔര്‍ കല്‍ (1971) എന്ന ചിത്രത്തിലൂടെ മൂത്തമകന്‍ രണ്‍ധീര്‍ കപൂറിനെ സിനിമയിലേക്കു കൊണ്ടുവന്നു. ബോബി (1973)യിലൂടെ ഋഷി കപൂറിനെയും. ചാര്‍ ദില്‍ ചാര്‍ രാഹേം (1959) എന്ന ചിത്രത്തില്‍ ഹിന്ദിയിലെ സ്റ്റൈല്‍മന്നനായിരുന്ന ഇളയ സഹോദരന്‍ ഷമ്മി കപ്പൂറുമൊത്തഭിനയിച്ചു. സര്‍ഗം, ജിസ് ദേശ് മേം ഗംഗ ബഹ്തി ഹേ, സംഗം തുടങ്ങിയ ചിത്രങ്ങള്‍ക്കുശേഷം വലിയ പ്രതീക്ഷയോടെ രാജ് കപൂര്‍ കളറില്‍ സംവിധാനം ചെയ്ത മേരാ നാം ജോക്കര്‍ (1970) മികച്ച സിനിമയെന്ന നിലയ്ക്ക് അഭിപ്രായം നേടിയെങ്കിലും വേണ്ടത്ര കമ്പോള വിജയം നേടിയില്ല.
നര്‍ഗീസായിരുന്നു ഏറ്റവും ശ്രദ്ധേയയായ രാജ് നായിക. അവരുടെ ജോഡി ബ്‌ളാക്ക് ആന്‍ഡ് വൈറ്റ് സിനിമയിലെ ഇതിഹാസ താരജോഡിയായി. സംഗത്തില്‍ ദക്ഷിണേന്ത്യയില്‍ നിന്നുള്ള വൈജയന്തിമാലാ ബാലിയേയും ജിസ് ദേശ് മേം ഗംഗ ബഹ്തി ഹൈയില്‍ മലയാളി നടി പദ്മിനിയേയും നായികയാക്കി. മേരാ നാം ജോക്കറിലും പദ്മിനിയായിരുന്നു നായിക. കശ്മീര്‍ പശ്ചാത്തലത്തില്‍ ഒന്നിലേറെ ചിത്രങ്ങള്‍ അദ്ദേഹം സംവിധാനം ചെയ്തു. ആഗില്‍ ബാലതാരമായിരുന്ന അനുജന്‍ ശശിയെ നായകനാക്കിയ സത്യം ശിവം സുന്ദര(1978)ത്തില്‍ സീനത്ത് അമാനായിരുന്നു നായിക.
ഇളയ പുത്രന്‍ രാജീവ് കപൂറിനെയും പുതുമുഖം മന്ദാകിനിയേയും അവതരിപ്പിച്ച രാം തേരി ഗംഗാ മൈലി (1985)യാണ് അദ്ദേഹം സംവിധാനം ചെയ്ത അവസാനചിത്രം. ഹെന്ന എന്ന പേരില്‍ ഇന്ത്യ -പാക് സംയുക്ത സിനിമയുടെ പണിപ്പുരയിലായിരിക്കെയായിരുന്നു മരണം. ഹെന്ന പിന്നീട് മകന്‍ രണ്‍ധീര്‍ കപൂര്‍ പൂര്‍ത്തിയാക്കി.
ഹിറ്റ് ഗാനങ്ങള്‍, അവയുടെ ആഡംബരപൂര്‍ണമായ ചിത്രീകരണം, നാടകീയത മുറ്റിയ കഥാവസ്തു, ചെറുപ്പക്കാരുടെ മനസിളക്കുംവിധം നായികമാരുടെ അവതരണം ഇതൊക്കെ രാജ് കപൂര്‍ സിനിമകളുടെ സവിശേഷതകളായിരുന്നു.
ഇന്ത്യന്‍ സിനിമയ്ക്കുള്ള സംഭാവനകളെ മാനിച്ച് 1971ല്‍ രാജ്യം പദ്മഭൂഷണ്‍ നല്‍കി ആദരിച്ചു. ഫിലിം ഫെയറിന്റെ ലൈഫ് ടൈം അച്ചീവ്‌മെന്റ് അവാര്‍ഡ്, ശതകത്തിലെ ഷോമാനുള്ള സ്‌ക്രീന്‍ അവാര്‍ഡ് തുടങ്ങിയവ ലഭിച്ചു.1955ലും(ശ്രീ 420) 60ലും (ജിസ് ദേശ് മേം ഗംഗ ബഹ്തി ഹൈ) മികച്ച ഹിന്ദി ചിത്രത്തിനുള്ള ദേശീയ അവാര്‍ഡ് അദ്ദേഹത്തിനായിരുന്നു.
രാജ് കപൂര്‍ അവസാനമായി പൊതുവേദിയില്‍ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടത് ആജീവനാന്ത സംഭാവനയ്ക്കുള്ള ദാദാ സാഹേബ് അവാര്‍ഡ് സ്വീകരിക്കാനായിരുന്നു. അവശതമൂലം അദ്ദേഹത്തിന് സ്റ്റേജിലേക്കു കയറാനായില്ല. രാഷ്ട്രപതി സദസിലേക്കിറങ്ങിവന്ന് അദ്ദേഹത്തിന് അവാര്‍ഡ് സമ്മാനിക്കുകയായിരുന്നു. അവിടെനിന്ന് ആശുപത്രിയിലേക്കു കൊണ്ടുപോയ രാജ് കപൂര്‍ ജീവിതത്തിലേക്കു മടങ്ങിവന്നില്ല. എന്നാല്‍ മക്കളും മക്കളുടെ മക്കളീയ് കരിഷ്മയും കരീനയും രണ്‍ധീറുമൊക്കെയായി കപൂര്‍ ഖാന്ധാന്റെ പകരം വയ്ക്കാനില്ലാത്ത ആധിപത്യം ഇന്നും ബോളിവുഡ് സിനിമയില്‍ അനിഷേധ്യമായിത്തന്നെ തുടരുകയാണ്; രാജ് കപൂറിന്റെ ദീപ്തസ്മരണ.
No comments:
Post a Comment